Voor De Ommekeer

Toen Jaap Koelewijn een aantal jaar geleden in college vroeg hoeveel  studenten CEO van een groot bedrijf wilden worden stak bijna iedereen  zijn hand op. “Pijnlijk,” zegt Jaap Koelewijn, “het zijn er maar enkelen  die het daadwerkelijk halen.” Het is niet alleen ambitie dat ten  grondslag ligt aan deze wens van studenten, ook het imago dat het  grootbedrijf in Nederland heeft draagt bij. En dat is opvallend, want  het grootste gedeelte van de economisch georiënteerde studenten zullen  later toch echt terecht komen in het MKB vanwege het aandeel in de  werkgelegenheid. In dit gesprek met Ad Verbrugge weerspreekt hij een  aantal hardnekkige mythes over het grootbedrijf en het MKB. Volgens  Koelewijn is het bijvoorbeeld helemaal niet zo dat de mensen die  carrière bij een multinational maken per se de briljantste mensen zijn.  Vaker liggen er hele andere factoren ten grondslag aan iemands succes  die op zichzelf niet altijd even positief zijn. Ook

De populariteit van figuren als Jordan Peterson fascineert: Wat heeft de  moderne mens eigenlijk te zoeken in oude mythes, Bijbelverhalen en  traditionele geslachtsopvattingen? Dit lijkt hopeloos achterhaald. Ook  filosoof Gabriël van den Brink zoekt in zijn nieuwe boek naar  antwoorden. Volgens Van den Brink wordt onze tijd gedomineerd door te  smalle mensbeelden -  zoals de homo economicus en de mens als  postmodernist - waarin geen adequaat antwoord wordt gegeven op wat de  mens daadwerkelijk tot mens maakt. Hoewel uiteenlopend van aard hebben  deze twee beelden beiden de neiging de voor-moderne geschiedenis van de  mens te verloochenen, terwijl volgens Van den Brink in ons alledaagse leven allerlei elementen uit de gehele menselijke geschiedenis mee-resoneren, en we dat niet zomaar kunnen negeren. Zo zegt hij over de ideeën van postmodernisten: “Het reduceren van  verschillen tussen man en vrouw tot sociale constructies kan je alleen  maar zeggen

Sinds het begin van dit millennium is de vraag naar ondernemerschap  drastisch veranderd. Het zijn van zzp’er is in, scholen zetten meer in  op vaardigheden die het nemen van initiatief moeten stimuleren en  beleidsmakers willen Nederland competitiever maken door ondernemerschap  te stimuleren. Ook nieuw: nog meer dan vroeger wordt ondernemerschap  gezien als sleutel tot grote maatschappelijke vraagstukken, zoals de  energietransitie. In deze talkshow van Voor de Ommekeer leidt Paul van Liempt daarom een  discussie over ondernemerschap in Nederland met een breed gezelschap  over prangende thema's. Bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs. Want:  hoe stimuleer je een ondernemende mentaliteit, en wat is dat eigenlijk?  Moeten we ondernemerschap als vak aanbieden op school? Ook gaat het over  financiering. Veel banken zijn sinds de kredietcrisis hun  dienstverlening gaan standaardiseren terwijl ondernemers juist maatwerk  en aandacht. Waar moet de

In dit gesprek met Paul van Liempt vertelt De Winter dat journalistiek  en overheid naar zijn mening nog te vaak vervlochten zijn met elkaar. Zo  zegt hij: “De promofilmpjes van de politie zijn vermakelijk en goed,  maar niet journalistiek.” Problemen ontstaan als journalisten de  berichtgeving van de politie of het OM zomaar overnemen. “We maken te  vaak mee dat het verhaal van de politie of andere overheidsbron niet  klopt. Moet het verhaal dan wel gebracht worden?” Ook is hij kritisch op  recente berichtgeving over Chinese spionage en Huawei door de  Volkskrant. “Er stonden geen bronnen bij het recente verhaal over  Huawei. Wordt hier niet iemand onbewust voor het karretje van de  inlichtingendienst gespannen?”, zo vraagt De Winter zich af. Daarnaast  vindt hij de door de minister gebezigde term cyberoorlog niet terecht.  “Cyberwar is een moderne term die wordt gebruikt om zo ongrijpbaar  mogelijk te maken wat er gebeurd. De boodschap tegen d

Bij digitalisering van de rechtspraak denken sommigen al snel aan geautomatiseerde vonnissen opgesteld door robotrechters, maar voor Erik Boerma, rechter en voorzitter van allerhande digitaliseringsprojecten binnen de rechtspraak, komt het in de praktijk toch echt op iets anders neer. De meerwaarde van digitalisering zit hem er vooral in het anders denken en inrichten van het rechtsproces. De burger is nu bijvoorbeeld nog te vaak verdwaald in een jungle van instanties en draagt te veel zijn eigen verantwoordelijkheid als het aankomt op het aangaan van de juiste rechtsprocedure. Dit moet én kan anders, betoogt Boerma. Rechtspraak moet zich meer als dienst presenteren en de burger actief begeleiden door het bureaucratische proces heen. Zo moet de meerwaarde van recht meer naar voren komen. Toch is het niet zo eenvoudig. Een recente poging tot digitalisering van de rechtspraak is finaal onderuitgegaan. Daarnaast staan rechters niet per se bekend om hun innovatiegerichtheid. Wat is er voor nodig om de rechtspraak

Bert-Arjan Millenaar is oprichter van NLC, een investeringsvehikel voor medische innovaties. Het idee achter zijn bedrijf is dat te veel innovaties nog blijven liggen op de plank van medische corporates, waardoor mogelijk waardevolle ideeën niet tot volle wasdom kunnen komen. Hij beschrijft NLC niet als durfkapitalist omdat zij eigenlijk in de voorafgaande fase al overgaan tot investeringen. Daarmee is zijn financieringsmodel ook een stuk risicovoller dan die van durfkapitalisten en zullen er ook innovaties zijn die de eindstreep niet gaan halen. Hoe gaat Millenaar om met deze spagaat? In dit gesprek met Paul van Liempt vertelt hij er over.

De recente Europese parlementsverkiezingen hebben de regering in Italië een stevige boost gegeven in hun strijd tegen Brussel. Salvini meent op basis van deze uitslag een een stevig democratisch mandaat te hebben en lanceerde mede daarom de Mini-BOT. Deze ‘parallelle munt’ is een manier om financiële autonomie weer terug te veroveren en is Brussel een doorn in het oog. Volgens Engelen is deze Italiaanse actie een logische reactie op structurele weeffouten in het ontwerp van de EU. “De EU is in feite een ordoliberaal systeem” dat met name “multinationals bevoordeeld” en “verzorgingsstaten steeds meer uitgemergeld achterlaat”, zo zegt hij in dit gesprek met Ad Verbrugge. Toch hebben deze weeffouten niet alleen consequenties voor het Zuiden van Europa. Ook Nederland heeft behoorlijk wat laten liggen in nasleep van de financiële crisis en dat kan ons duur komen te staan. In dit gesprek analyseert Engelen de huidige financiële situatie en draagt hij de broodnodige oplossingen aan.

In dit gesprek met Paul van Liempt geeft Paul Moers zijn visie op het retaillandschap in Nederland. Met name binnen het landschap van de warenhuizen is er de afgelopen jaren een enorme verschuiving geweest. V&D is weg, Hudson’s Bay kwam daar voor in de plaats. Maar waarom lukt die partij ondanks grote marketingcampagnes niet om klanten naar de winkels te krijgen? Ook bespreken ze waarom de Bijenkorf juist wel een succes en wat Hudson’s Bay van dat succes zou kunnen leren. Daarnaast vertelt Moers over de veranderende functie van winkelpersoneel, met name als met een paar jaren de robots het bevoorraden overnemen. Over dat laatste doet Moers een bijzondere uitspraak: Ahold is volgens hem in 2 jaar al zo ver om de winkels door robots te laten bijvullen.  

Joline Jolink vertelt in dit gesprek over haar het verhaal achter haar bedrijf, waarmee ze probeert iets anders te doen dan de gevestigde namen in de modewereld. Jolink produceert haar kleding bijvoorbeeld duurzaam, doet niet aan kortingen en houdt haar collectie relatief consistent en beperkt. Ze doet het niet per se voor het geld, zegt ze, maar vooral voor de vrijheid die dit haar oplevert als ondernemer en ontwerper. Tegelijkertijd heeft ze te maken met een aantal uitdagingen. Zo moet ze haar stoffen op momenten inkopen die afwijken van die van de meeste bedrijven en moet ze klanten op een andere manier prikkelen. Hoe ze dat doet en meer vertelt ze in dit gesprek met Paul van Liempt.

In dit gesprek bespreekt Marlies met Ben van Berkel ontwikkelingen in de architectuur en dan met name hoe discussies over feminisme en gender neerslaan in zijn vakgebied. Bestaat er zoiets als mannelijke of vrouwelijk bebouwing? En wat betekent dit voor de bewoners? Ook gaan ze in op het vakgebied van de architect zelf. Deze stond vroeger vaak verheven boven de bevolking, maar dat is tegenwoordig al lang niet meer zo. De architect heeft niet meer een elitair-visionaire rol maar moet ook meer samenwerken met andere stakeholders. Hoe dat eruit ziet vertelt Van Berkel in dit gesprek.

Janka Stoker en Harry Garretsen, hoogleraar international business and economics, schreven samen het boek Goede leiders zweven niet, waarin ze onder andere onderzoeken wat de fundamenten zijn van effectief leiderschap. Met Paul van Liempt geeft Garretsen in dit gesprek zijn visie op de stand van de wereldeconomie en welk leiderschap er nodig is om dat in goede banen te leiden. Wat gaat er bijvoorbeeld gebeuren als Merkel straks haar plaats opgeeft? Wat voor een soort leider moet dat gat gaan vullen? En hoe hoe houd hij of zij zich staande in een wereld waarin grote ego’s domineren en machtspolitiek in steeds grotere mate de regels van het spel lijken te dicteren?

Er wordt nogal eens verondersteld dat we in een amoreel tijdperk leven, waarin we ons zogenaamd niets gelegen laten aan hoe een ander zich gedraagt of wat hem of haar drijft zolang er geen extreme grenzen worden overtreden. Maar schijn bedriegt, zegt Hans Boutellier in zijn boek Het seculiere experiment. Hoewel we misschien wel zouden willen dat de moderne mens vrij is om het leven in te richten zoals die dat zelf wil blijkt de praktijk weerbarstiger. Onder andere door de versterkende invloed van sociale media wordt duidelijk dat we juist in een hypermoreel tijdperk leven. Wat de ander doet en denkt komt in onze tijd juist meer en meer onder het vergrootglas te liggen. Hoe zijn we in deze paradoxale situatie aanbeland? In dit gesprek met Ad Verbrugge gaat Hans Boutellier in op een typisch Nederlands bestuursideaal genaamd pragmacratie, en hoe dit naast allerlei positieve effecten ook de ideale voedingsbodem blijkt te zijn voor allerlei tegenstrijdige sociaalpolitieke spanningen in onze tijd.

Medeoprichter van Facebook Chris Hughes pleitte onlangs in The New York Times voor een inperking van de macht van Mark Zuckerberg en zijn platform. Naar eigen zeggen vielen hem de schellen van de ogen na het Cambridge Analytica-schandaal: hij begreep waartoe Facebook in staat is. De kritiek van Hughes staat niet op zichzelf. De laatste tijd wordt er veel geschreven over de invloed van het sociale media platform en gevolgen van digitalisering. Zo verscheen onlangs The Age of Surveillance Capitalism, het werk van Amerikaanse onderzoeker Shoshana Zuboff, die gedetailleerd blootlegt hoe het verdienmodel van de techreuzen in elkaar steekt en wat de consequenties zijn. Dichter bij huis schreef filosoof Hans Schnitzler in 2015 al het werk Het digitale proletariaat, waarin hij onder meer waarschuwt voor het ontstaan van nieuwe vormen van in- en uitsluiting door digitalisering. In dit gesprek verkent hij met David van Overbeek de culturele logica die schuilgaat achter ogenschijnlijk neutrale digitale ontwikkelingen en

In dit gesprek bespreken Marcel Schmeier, leraar en onderwijsadviseur, en Ad Verbrugge de zin en onzin van onderwijsvernieuwingen. In het bijzonder richten ze zich op het zogenoemde ‘curriculum.nu’. Veel leraren zijn volgens Schmeier nog te weinig op de hoogte van deze aanstaande veranderingen. En dat terwijl er veel op het spel staat. Een belangrijke aanklacht zijn nieuwe vormen van kansenongelijkheid. Doordat de plannen zich minder richten op kennisoverdracht zijn er zorgen dat kinderen uit lager opgeleide gezinnen achterblijven in de klas. De leraar veronderstelt dan te snel dat kinderen bepaalde stof well zullen beheersen, wat verderop in het leerproces weer voor problemen zorgt. Tegelijk ziet Schmeier dat leraren zich meer en meer bewust zijn geworden van de bedreiging voor hun vak. Ze willen juist het eigenaarschap over hun vak terugnemen en laten steeds luider van zich horen. Is het genoeg om het tij te keren? 

Recentelijk presenteerde de commissie Van Rijn een kritisch rapport over de bekostiging van het hoger onderwijs. De analyse is helder: veel problemen binnen het hoger onderwijs worden veroorzaakt door intransparante bekostigingsstructuren, perverse prikkels en een doorgeslagen marktwerking. Volgens de commissie is de rek er uit en moet er nú iets gebeuren om de kwaliteit van het onderwijs op peil te houden. De kritische en urgente toon is bij veel docenten en onderwijsexperts in goede aarde gevallen. Echter, niet iedereen vindt dat de aanbevelingen van de oud staatssecretaris ver genoeg gaan. Ad Verbrugge, filosoof en voorzitter van Beter Onderwijs Nederland, vertelt in dit gesprek bij Voor de Ommekeer dat het rapport nog te veel blijft hangen in technocratische oplossingen, en daarmee voorbij gaat aan wat écht ontbreekt: een integrale visie op het doel van het onderwijs in Nederland. Zonder een duidelijk beeld hiervan kunnen problemen voortkomend uit bijvoorbeeld verengelsing en internationalisering niet goe

Welke kant gaat Europa op? Een vraag die met de aankomende verkiezingen niet meer weg te denken is. Gaat Europa meer richting verdere integratie of juist richting verdere bekrachtiging van de soevereiniteit van haar natiestaten? Paul Brill spreekt in dit verband over een spagaat waarin Europa zich bevindt: Aan de ene kant moet het een verenigd blok vormen om krachtig op te kunnen treden op het wereldtoneel en aan de andere kant zijn de Europese landen ook zeer gehecht aan hun soevereiniteit. “Een Verenigde Staten van Europa gaat er in geen honderd jaar komen”, zegt Paul Brill in dat verband bij Voor de Ommekeer. De toekomst van Europa ligt volgens Brill daarom toch bij leiders die binnen deze spagaat kunnen opereren en zich niet laten verleiden door grote idealistische vergezichten. Hij noemt ze “overtuigende fixers”, en denkt daarbij aan politici als Macron, Rutte of Hoekstra. In dit gesprek met Paul van Liempt legt hij uit welke vorm van politiek Europa zou moeten bedrijven om in de toekomst duurzaam om te

Hoe kan Europa zichzelf blijven in een veranderende wereld? Met opkomende machten als China en de afgenomen vanzelfsprekende militaire bescherming van Europa door de VS ontstaat de vraag hoe Europa zich staande gaat houden in de toekomst. Volgens René Cuperus is dit geopolitiek ontwaken binnen Europa achter de schermen al in volle gang maar zien we het nog te weinig in alledaags beleid. Een belangrijk thema waar het hoofd over wordt gebroken gaat over innovatie en economische groei, beiden zaken waar we in Europa te weinig van hebben volgens Cuperus. “Aan Nederlandse universiteiten wordt er wel veel aan gender studies gedaan, maar niet aan de bestudering van China.” En dat terwijl millennials in een wereld komen te leven waarin China een veel sterkere stempel gaat drukken op wereldwijd beleid. Een federaal Europa is geen oplossing, maar om te voorkomen dat Europa een soort groots openluchtmuseum wordt hebben we wel een nieuw soort politicus nodig. Hij of zij moet kritisch staan ten opzichte van de stem van he

Wat zijn de gevolgen voor de Europese financiële markten bij een harde Brexit? Harald Benink, hoogleraar Banking & Finance, geeft zijn visie op de toekomst van de euro. Volgens hem is het de vraag of we toe moeten naar een versnelde integratie van kapitaalmarkten. Dé blinde vlek voor Noord-Europese politici is namelijk de euro en de verschillende monetaire belangen die noordelijke en zuidelijke landen hebben. De tijd van de stok ligt in ieder geval achter ons als het aan Benink ligt. Noord-Europese politici zullen grote zuidelijke economieën als Frankrijk en Italië moeten verleiden om te innoveren, in plaats van af te straffen als ze het niet doen. Hoe dit in zijn werking gaat vertelt Benink in dit gesprek met Paul van Liempt.

Na China is Nederland de grootste exporteur van groenten en fruit ter wereld. Dat dit kan in een klein land komt mede door de zeer hoogwaardige groente- en fruitteeltindustrie. Toch schort er nog veel aan de wijze waarop Nederland en met name Europa omgaat met deze sector. Volgens Annemiek Verkamman heerst er ten eerste nog een geromantiseerd en achterhaald beeld over ‘natuurlijke groenten’, die gezonder zouden zijn dan haar genetisch gemodificeerde tegenhanger. Dit vertaalt zich weer in strenge bureaucratische regelgeving die de doorontwikkeling – binnen de sector ook wel aangeduid als veredeling – van groenten- en fruitsoorten in de weg zouden staan. Daar komt nog bij dat deze regelgeving in de praktijk er ook voor zorgen dat alleen voor grote bedrijven zoals Monsanto en Syngenta de mogelijkheid bestaat om winstgevend aan groenten te sleutelen. Voor MKB’ers zorgen de regels daarentegen voor te hoge kosten. Tegelijkertijd is er ook kritiek op genetische modificatie in zijn geheel. Zo worden er zorgen geuit d

Volgens Pierre Capel is de invloed die gevoelens hebben op onze gezondheid nog te onderbelicht binnen de huidige denkkaders van gezondheidswetenschappen. Dat komt mede omdat wat de aard van gevoelens precies zijn berust op een aantal misverstanden. In zijn boek Het emotionele DNA breekt Capel een lans voor een groter bewustzijn over de rol die emoties spelen in de ontwikkeling van ziektes en ziektebeelden. Een meer holistische aanpak is wat hem betreft nodig willen we bijvoorbeeld beter begrijpen wat de invloed van stress, negatieve emoties en depressie is op het lichaam en algehele gezondheid. In dit gesprek met Marlies Dekkers doet hij uit de doeken hoe hij er naar kijkt.