Voor De Ommekeer

Brexit is inmiddels verworden tot een waar high drama dat iedereen in zijn greep houdt. Ergens is het winst dat er massaal over Europese politiek wordt gepraat, maar Armin Cuijvers laat er desondanks geen misverstand over bestaan: Brexit is een zooitje en Theresa May heeft als politicus al dusdanig gefaald dat ze eigenlijk zou moeten aftreden. Het probleem is alleen dat niemand haar positie wil innemen voordat ze zelf de hele gifbeker heeft leeggedronken, waardoor uitstel dreigt. Na eerdere verwoede pogingen hebben de Britten nu tot 31 oktober de tijd om alsnog een akkoord te sluiten. Er bestaat echter een grote kans dat ook daarna de deadline nog zal worden opgeschoven, zegt Cuijvers. Volgens hem is het scenario van een harde Brexit zo desastreus dat het altijd rationeler is om meer tijd te geven. Hoe moeten we nu verder? Wat zijn de verschillende scenario’s? Wie moet de leiding nemen en waar halen we een grote nieuwe visie op Europa vandaan? In dit gesprek met Paul van Liempt vertelt Cuijvers uitgebreid ove

at weten we eigenlijk van cybersecurity? Hoe veilig is de beveiliging van bedrijven en consumenten? In dit gesprek met Paul van Liempt spreekt Fred Streefland, momenteel Chief Security Officer bij Palo Alto Networks, over de wereld van cybersecurity. Onder meer door het boek van de omstreden Rian van Rijbroek is deze doorgaans onzichtbare wereld weer in de belangstelling komen te staan. Hoe kwalijk is het dat nep-experts zich uitlaten over zulke belangrijke zaken die ons allemaal aangaan? De ontwikkelingen zijn volgens Streefland zo divers en voltrekken zich zo snel dat er ook eigenlijk geen sprake is van algemene cyberexperts die het hele veld kunnen overzien. Volgens hem wordt Van Rijbroek door professional mede daarom ook niet echt serieus genomen.

Als bestuurssocioloog vertelt Mark van Ostaijen met bevlogenheid over de rijkdom van inzichten die de sociologie de samenleving kan bieden. Toch is zijn het vaak niet de meer sociologen maar de psychologen en neurowetenschappers die veel aanzien hebben in onze samenleving. Volgens Van Ostaijen komt dit bijvoorbeeld doordat neurowetenschappen maatschappelijke problemen doen voorkomen als problemen van individuen, waarmee ze een appel doen op ons verlangen naar individualiteit en autonomie. Wie een zelfhulpboek van de plank haalt kan gelijk beginnen met het oplossen van zijn of haar problemen. Toch lijkt dit maar zo volgens Van Ostaijen. Hij denkt dat we tegen de grenzen aanlopen van wat het individu zelf aankan en de maakbaarheid van ons eigen leven die we maar al te graag bij onszelf neerleggen. Zijn boek Wij zijn Ons is een pleidooi om inzichtelijk te maken op wat voor een tal van manieren wij gevormd worden door maatschappelijke condities en die daarmee ook van invloed zijn op bijvoorbeeld ons geluk en onze

Met het klimaatakkoord en energietransitie spreken de regeringspartijen duidelijk de wens uit te willen werken aan een duurzamere economie waarin fossiele brandstoffen een veel kleinere rol moeten gaan spelen. Tegelijkertijd is er kritiek. Over de kosten maar ook over de uitvoerbaarheid. Uit de uitslag van de afgelopen Provinciale Statenverkiezingen blijkt daarnaast wel dat de Nederlander er op dit moment nog weinig vertrouwen in heeft dat het zomaar goed komt met verduurzaming. Hoe komt dit precies en waar gaat het nog fout met het uitgestippelde beleid?

Hoe kan het dat er steeds meer gezonden wordt, maar mensen steeds minder naar elkaar luisteren? Wat zegt de monsterzege van Forum voor Democratie tijdens de afgelopen verkiezingen ons? Wat is de invloed van sociale media, de organisatie van instituties en de houding van elites op de manier waarop mensen hun burgerschap in de moderne tijd vormgeven? Hoe zien mensen zichzelf en hun verantwoordelijkheid die ze hebben voor hun omgeving? Dit en meer in dit grondige gesprek over de actueel oplaaiende maatschappelijke spanningen.

De financiële crisis van begin deze eeuw heeft flinke schade aangericht in de wereldeconomie. Inmiddels kennen we de feiten, de oorzaken zijn in kaart gebracht en onderzoekers hebben stapels maatregelen voorgesteld om een nieuwe crisis te voorkomen. ‘Ondanks dat alles zijn echter de juiste maatregelen nog steeds niet geïmplementeerd’, zo stelt Harald Benink ongerust.

Aan het begin van dit jaar heeft Govert Buijs, hoogleraar aan de Goldschmeding-leerstoel voor Economie en Civil Society, in zijn inaugurele rede een pleidooi gehouden voor het doordenken van economie in termen van vreugde, met een sterke gerichtheid op wat bijdraagt aan het opbloeien van mensen. Dit in tegenstelling tot het huidig dominante denken over economie in termen van efficiëntie en excellentie. Volgens Buijs levert de economie ons veel goeds, maar ontstaan er ook nieuwe aberraties zoals milieuvervuiling en burn-out. Daarom doen we er goed aan om de volgende fundamentele vraag opnieuw te stellen: waartoe is de economie op aarde? In dit gesprek vertelt Buijs over de zoektocht naar het antwoord op deze vraag.

In 2017 sprongen twee boeken over de economie uit boven de rest: Kate Raworth's Doughnut Economics en Jean Tirole's Economics for the Common Good. Beiden zoomen in op politieke, economische en ecologische problemen van deze tijd, maar komen tot totaal verschillende conclusies en oplossingen. Waar Raworth voorstelt ons denken over de economie radicaal om te gooien, pleit Tirole juist voor een bekrachtiging hiervan. Wat moeten we met deze ideeën? Pieter Gautier, hoogleraar economie, in gesprek met David van Overbeek over de economische wetenschap en haar rol in deze tijd.

In dit gesprek bespreken filosoof en denker des vaderlands René ten Bos en Ad Verbrugge het nieuwste boek Het Volk in de Grot. 

Er heersen grote en schadelijke misvattingen over wat economische markten precies zijn. Dat blijkt uit het internationaal geloofde boek van Van Bavel The Invisible Hand. Hierin duidt hij de historische ontwikkelingen van markten en stuit hij op een aantal fundamentele blinde vlekken van ons huidig economische denken.

In our times, digital technology is ubiquitous and immediately at our disposal. Yet, while we feel empowered by these technologies, we experience displacement and unease at the same time. According to assistant professor of applied philosophy Nolen Gertz (UT) this has something to do with the way that modern digital technologies mediate our relation to the world. Sometimes even in ways that go unnoticed. And that can be dangerous.

Noord-Korea is een land dat sterk tot de verbeelding spreekt. Het gesloten karakter, de absurde propaganda en de onzekerheid over de aanwezigheid van kernwapens zorgt voor veel speculaties en soms karikaturale beeldvorming. Volgens hoogleraar Koreastudies Remco Breuker is het juist deze beeldvorming die een goed begrip van de situatie in Noord-Korea in de weg staat. In zijn boek De B.V. Noord-Korea zet hij uit een hoe het land volgens hem werkelijk in elkaar zit en hoe we het beter kunnen begrijpen.

Kees de Kort, economiecommentator bij BNR, in gesprek met Paul van Liempt over de wereldeconomie en het beleid van Trump.

Sinds 1996 wordt het onderwijs in Nederland gefinancierd volgens de Lumpsum-methode. Dit systeem is niet onomstreden. Er zouden perverse prikkels zijn die er voor zorgen dat het geld niet wordt gebruikt waar het primair voor bedoeld is. Recent onderzoek van Hans Duijvestijn, oud-bestuurslid van Beter Onderwijs Nederland, legt nog een systeemfout bloot: Schoolbesturen potten te veel geld op.

Ad Verbrugge in gesprek met Sjoerd Bakker, onderzoeker bij FreedomLab en schrijver, over zijn boek From Luxury to Necessity en de nieuwe technologische revolutie.

Het is algemeen bekend dat in de jaren ‘80 grote economische veranderingen zijn doorgevoerd die hebben geleid tot de globalisering van markten. Lokale wetgeving met betrekking tot geld en bezit werden vervangen door een beleid van deregulatie wat ruimbaan moest geven aan internationale kapitaalstromen, wat op zijn beurt weer goed zou zijn voor de werkgelegenheid. Tot zover de optimistische theorie. Immers, dik veertig jaar later kunnen we weliswaar constateren dat het kapitaal in een geglobaliseerde economie floreert, maar er tegelijker een grote tweedeling is ontstaan tussen de mensen die hiervan profiteren en zij die dat niet kunnen. Hoe heeft deze kloof kunnen ontstaan?

Het medialandschap in Nederland oogt gevarieerd. Achter het grote aanbod van televisiestations en radiozenders woedt echter een grote strijd om dominantie. John de Mol lijkt deze wel eens te kunnen gaan winnen.

Er wordt veel gesproken over toenemend populisme. Zo ook in Nederland. Nadat Fortuyn problemen benoemde kwam eerst Wilders die de nalatenschap van zijn ideeën voortzette  en er een schepje bovenop deed. Nu met Baudet erbij - die steeds meer in de peilingen stijgt - lijkt het rechts populisme volgens sommigen in Nederland groter dan ooit. Of toch niet? Volgens Gerard Drosterij, politiek filosoof, moeten we anders over populisme denken. “Ik denk dat populisme tegenwoordig door alle partijen heengaat. Populisme is naar mijn idee een politicus die ideeën in korte soundbites weergeeft en het volk naar de mond probeert te praten. Ook iemand als Jesse Klaver of Sybrand Buma gedraagt zich als populist.”

Het idee dat werk een belangrijke vorm van zingeving, socialisatie en disciplinering omhelst is voor iedereen vanzelfsprekend. Door ons dagelijkse werk krijgt een mensenleven gestalte, treden we in contact met anderen en kunnen we dingen bereiken die alleen onmogelijk zijn. Ondanks dat we niet anders gewend zijn staat de centrale rol die werk in ons leven speelt toch op de helling. Door technologisering en robotisering worden sluipenderwijs steeds meer banen overbodig en kunnen steeds meer taken uitgevoerd worden door robots. Wat zijn de gevolgen van deze ontwikkeling?

Computational thinking, informatievaardigheden, mediawijsheid… zomaar een greep uit de zogenaamde 21e-eeuwse vaardigheden die centraal zouden moeten staan in het onderwijscurriculum om kinderen goed voor te bereiden op een plek in een gedigitaliseerde maatschappij. Technologisering verandert niet alleen de aard van de maatschappij, zo luidt het volgens voorstanders van deze vaardigheden, maar ook het tempo waarin ontwikkelingen elkaar opvolgen. Kennis zou snel verouderen en aanpassingsvermogen is vereist om in te kunnen spelen op een dynamische omgeving. Een redelijk en logische verhaal, zo lijkt het. Maar er zijn ook critici. En zij roeren zich steeds actiever in het publieke debat.