Colleges Van Topwetenschappers

Wanneer je denkt aan zien, denk je waarschijnlijk meteen aan je ogen. En hoewel je ogen inderdaad het startpunt zijn, is het niet het belangrijkste onderdeel waarmee je de wereld om je heen bekijkt. Als je enkel je ogen gebruikt, dan zie je niets. Yaïr Pinto (Universiteit van Amsterdam) onderzoekt hoe je dan wel ziet - met de achterkant van je brein. Dat doet hij in de donkerste kamer van Nederland met het kleinst denkbare lichtsignaal.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wees eens eerlijk: voelt het als winst als je iets retourneert in een winkel en je geld terugkrijgt? Dat ‘gevoel’ is geen toeval, maar een psychologisch fenomeen dat mental accounting heet. Op social media wordt het ook wel ‘Girl Math’ genoemd, een grappige term die suggereert dat alleen vrouwen zo denken, maar in het hoofd van een man werkt het precies hetzelfde. In deze aflevering praten we met hoogleraar consumentenethiek Marijke Leliveld over de slimme, maar soms ook misleidende rekensommen in ons hoofd, en wat dat zegt over ons allemaal en ons gedrag met geld. Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wacht je altijd op groen? Scheid je netjes al je afval? Kortom: houd jij je altijd aan de regels? Sociaal psycholoog Lucas Molleman (Universiteit van Amsterdam) onderzoekt wanneer we ons wel en niet aan de regels houden. Verrassend genoeg zijn we heel wat volgzamer dan gedacht.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ze zijn ouder dan onze aarde, kleiner dan een zandkorrel en je kunt ze vinden op jouw dak: micrometeorieten. Elke dag vallen er tonnen micrometeorieten op onze planeet. De meeste verbranden, maar sommige landen gewoon op op de grond en op daken.In deze aflevering vertelt aardwetenschapper Guido Jonker (Vrije Universiteit Amsterdam) wat deze micrometeorieten zo bijzonder maakt. Zo kunnen ze ons onder andere vertellen hoe het zonnestelsel ontstaan is.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Politici en legercommandanten laten het woord oorlogseconomie vaker vallen. Wat is een oorlogseconomie? Hoe ziet je leven er dan uit? De kans dat Nederland in een echte oorlogseconomie terechtkomt is niet heel groot, denkt macro-econoom Jasper Lukkezen van de Universiteit Utrecht. En toch vindt hij het belangrijk dat we wel over die vraag nadenken, want er is wetgeving in de maak die een kwaadwillende regeringsleider kan gebruiken om Nederland te veranderen in een oorlogseconomie.Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een pilletje op een festival, een biertje in de kroeg, of een sigaret bij de koffie. We wéten dat het slecht voor ons is, maar doen het toch. Hoe komt dat? En waarom is het zo moeilijk om te stoppen? Adam Cohen van de Universiteit Leiden legt uit hoe dit verlangen al sinds de oertijd in ons zit.  673. Vapen: hoe je met dodelijke aardbeiendamp jongeren verleidt https://open.spotify.com/episode/2uJcHlLkfcVtIE8g4xkoVR?si=f2b22078f1914ac2See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zoveel pijn in je handen hebben dat je potjes niet meer open kunt draaien, het 's ochtends amper lukt om uit je bed kan stappen of zelfs niet kan werken: het is dagelijkse realiteit voor mensen met reuma of artrose. In Nederland hebben bijna 2 miljoen mensen één van deze twee ziektes. Voor reuma is er een medicijn, maar dat gaat ook gepaard met bijwerkingen. En voor artrosepatiënten is het nog erger gesteld, daar ís namelijk helemaal geen medicijn voor. Nieuw onderzoek van Wendy Walrabenstein (Amsterdam UMC) zet de medische wereld nu op zijn kop, omdat het laat zien dat een plantaardig dieet nét zo goed kan werken als reumamedicatie. Én het lijkt ook veelbelovende resultaten te geven voor andere ziekten, als hart- en vaatziekten en parkinson. Wat je dan precies moet eten? Dat vertelt Wendy in deze aflevering. Meer informatie over plantaardig eten: https://plants-for-health.nl/kenniscentrum/ Lees hier zelf de studies uit deze podcast: Wendy's onderzoek: https://pubm

We denken vaak: wie veel geld heeft, kan ook veel geven. Maar klopt dat wel? Waarom lijken mensen met weinig soms juist méér te geven in geld, zorg of tijd? Socioloog Arjen de Wit van de Vrije Universiteit onderzoekt waarom we geven en waarom rijk zijn je daar niet per se vrijgeviger van maakt. Word je eigenlijk gieriger als het beter met je gaat? Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app. De interviews met de bijstandsgerechtigden zijn gedaan door Arjens collega Boudewijn Goos.  "Ziekten verspreiden zich onafhankelijk van grenzen en sociale klassen": deze uitspraak komt van de Nederlandse socioloog Abram de Swaan. Het onderzoeksproject van het Centrum voor Filantropische Studies aan de VU, waar Arjen naar verwijst en waarin de vraag centraal staat ‘Hoe hangen vermogen en vrijgev

Of je nu swipet, van date naar date hopt, of al jaren vastzit aan dezelfde partner: vroeg of laat stel je jezelf de vraag: ‘Wanneer heb ik de ware gevonden?’. Misschien is de volgende partner toch beter, of de vorige juist? Wat als wiskunde je kan helpen bij dit soort moeilijke keuzes?In deze aflevering vertelt hoogleraar wiskunde en AI Tim Baarslag (TU Eindhoven) hoe wiskundige modellen je kunnen helpen bij lastige beslissingen, in de liefde én daarbuiten. 591: Dit is het geheim voor een succesvolle date https://open.spotify.com/episode/2st9wLHAAkYyrp5hNKxnAm?si=750b29b2671b4fc3See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jij denkt dat je zélf kiest in de supermarkt? Mooi niet. Van de aanbiedingen bij de kassa tot de felgekleurde posters in het gangpad: alles is zo bedacht dat jij spullen meeneemt die je niet van plan was om te kopen. Gedragswetenschapper Nynke van der Laan (Tilburg University) onderzoekt deze verleidingen in haar virtuele supermarkt, waar ze precies kan zien hoe jouw brein reageert op al die slimme trucs. Na deze aflevering loop jij hopelijk met een mandje vol bewuste keuzes naar buiten. De "Kies ik gezond" app van het Voedingscentrum waar Nynke in de aflevering naar verwijst vind je hier: https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/apps-en-tools-voedingscentrum/kies-ik-gezond-.aspxSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat als AI straks exact weet welke aandelen gaan stijgen en welke gaan kelderen? AI speelt nu al een grote rol op de beurs, maar wat gebeurt er als het echt alles kan voorspellen?Wie profiteert, wie verliest en blijft er nog iets over voor de gewone belegger? EPatrick Verwijmeren, financieel-econoom van de Erasmus Universiteit Rotterdam neemt ons mee in een toekomst waarin algoritmes mogelijk de dienst gaan uitmaken op de beurs. Laat jij straks je aandelenportefeuille door AI beheren? Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Uitdunnende kruinen en diepe inhammen: voor de één een nachtmerrie, voor de ander dé kans om de bald-look, oftewel een kale kop met stijl, met trots te dragen. Hoe je er ook over denkt, één ding blijft fascinerend: waarom worden mannen kaal en vrouwen zelden? En waarom juist op die specifieke plekken, die inhammen en de kruin? Om die vragen te beantwoorden neemt dermatoloog Tristan van Dongen (tijdens de opnames van deze aflevering werkzaam bij de Erasmus Universiteit) je mee op een tour over het hoofd.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zou jij vandaag de dag je zwemdiploma nog halen? Want moeten je benen en armen tegelijk bij de schoolslag of juist om en om? Blijf jij goed drijven? En hoe zat het ook alweer met ademhalen tijdens de borstcrawl? Bewegingswetenschapper Carola Minkels (Vrije Universiteit Amsterdam en InnoSportlab de Tongelreep) geeft je tips waarmee je in een handomdraai vliegensvlug door het water beweegt. Wetenschappelijk verantwoord uiteraard!See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kan het dat miljardairs minder belasting betalen dan jij en ik? Ze maken slim gebruik van regels die voor gewone mensen nauwelijks te begrijpen zijn. Denk aan belastingboxen, spaar-bv’s en doorschuifconstructies. In deze aflevering legt hoogleraar Belastingrecht Sigrid Hemels van de Erasmus Universiteit uit hoe het systeem werkt en waarom het zelden wordt aangepakt. Je ontdekt waarom Box 2 zó aantrekkelijk is voor de allerrijksten, terwijl jij in Box 1 gewoon loonbelasting betaalt.Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Stel je voor: binnen een uur staat je woonkamer vol water. Voor miljoenen mensen wereldwijd is dat geen uitzondering, maar realiteit. Ook in Europa komen dit soort rampen steeds vaker voor. Onderzoeker Eefje Hendriks (Universiteit Twente) reist de wereld over om te ontdekken waarom huizen instorten en hoe dat te voorkomen is. Want een stevig huis betekent vaak het verschil tussen leven en dood. https://overstroomik.nl/  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Meer dan de helft van de Nederlanders heeft oude mobieltjes die thuis liggen te verstoffen. Een potentiële goudmijn: als alle Europeanen hun oude telefoons zouden inleveren, hoeft de EU drie jaar lang geen nieuwe grondstoffen te mijnen voor de productie van nieuwe mobieltjes. Er zitten veel kritieke grondstoffen in die telefoons waarvoor we nu afhankelijk zijn van landen als China en Congo. Om te laten zien wat er in die telefoon zit, halen industrieel ontwerper Dorien van Dolderen (TU Delft) en expert aardse materialen Arjan Dijkstra (Universiteit Twente) er in deze aflevering alles uit, tot het laatste korreltje goud. En dat doen ze met; een blender. Will it blend?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Succes is je eigen verdienste, of niet? Veel succesvolle mensen schrijven het succes dat ze hebben vaak toe aan hen zelf, maar dat is niet helemaal terecht, meent socioloog Thijs Bol van de Universiteit van Amsterdam. Het feit dat je succesvol bent is vooral een kwestie van in wat voor gezin je geboren bent, de juiste vrienden en heel veel geluk. Heb je dan echt helemaal geen invloed op je eigen succes? Dat hoor je in deze aflevering. Deze podcast-aflevering is een samenwerking tussen het FD en de Universiteit van Nederland. Wil je vaker iets van Het Financieele Dagblad luisteren? Zoek dan de podcasts ‘Dagkoers’ en ‘Toegevoegde Waarde’ op in je podcast-app.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De haai sterft uit, maar bijna niemand maakt zich er druk om. We redden bijen, knuffelen panda’s, maar haaien? Dankzij films als Jaws en Sharknado staan ze bekend als moordmachines, terwijl haaien in werkelijkheid cruciaal zijn voor een gezonde planeet. Niet alleen in de oceaan, maar ook op het land. Het is dus tijd voor een campagne vóór de haai! Ecoloog én haaienfan Guido Leurs van de Wageningen Universiteit vertelt je waarom de haai juist jouw liefde verdient. Link naar de viswijzer: https://www.goodfish.nl/See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deze aflevering is speciaal voor mensen met tinnitus die last hadden van de audio-vormgeving bij aflevering 740 over tinnitus. Ruizen, piepen, continu herrie in je hoofd, en dan zegt de arts: daar is niks aan te doen. Of toch wel? Psycholoog Rilana Cima (Maastricht University) ontwikkelde een behandeling voor tinnitus. Het geheim? Niet bang zijn voor je tinnitusgeluid.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wist je dat je ervoor kan kiezen je lichaam te doneren aan de wetenschap? Het gaat hierbij niet om donatie van organen, maar om complete lichamen. Die lichamen komen terecht in het Anatomisch centrum, beter bekend als de snijzaal. Daar worden ze ingezet om de binnenkant van een lichaam te demonstreren, maar ook voor praktische oefening en medisch onderzoek. Alexander Bijnsdorp en Michael van Emden (Amsterdam UMC) laten zien wat dat inhoudt. 00:00 Wat gebeurt er met een gedoneerd lichaam? 01:07 Waarom een echt lichaam? 02:42 Anatomie arm 03:28 Wie komen er zoal op de snijzaal? 04:05 Medisch onderzoek 04:48 Wie zijn de donoren? 05:28 Hoe wordt het lichaam bewaard? 07:36 Herdenkingsmonument Wil je ons iets vragen? Of heb je een opmerking? Dat kan via dit formulier: https://forms.gle/5YTUR72pTwzXRAFk6 Meer wetenschap?  Instagram ►https://www.instagram.com/UniversiteitNL Facebook ► https://www.facebook.com/Universiteitvan Nederland Over de Universiteit van Nederland: De Universiteit van Nederland heeft een