Pargar

پنجاه سال از تاسیس کانون نویسندگان ایران می گذرد. این کانون از هسته‌های اصلی روشنفکرانی بود که مرجع خوانده می شدند. اما یکی از مهمان های پرگار می گوید زمانه‌ی روشنفکران مرجع به سر آمده. آیا چنین است؟

ایران صفوی بیش از دویست سال توانست با بزرگ ترین قدرت جهانی آن روزگار، امپراتوری عثمانی، رقابت کند و بر دیگر قدرت جهانی، امپراتوری گورکانی در هند، تاثیر فراوان بگذارد. اما چرا این قدرت برتر جهانی به سرعت توسط امیری از قندهار برچیده شد؟

غالب ایرانی‌ها به سلسله‌ی صفویه می بالند چرا که ایران بار دیگر در عهد صفوی بود که سربلند کرد. ولی صفویه شروع رسمیت یافتن تشیع و قدرت گیری علمای شیعه نیز هست. دوران صفویه را چطور باید ارزیابی کرد؟

حوادث ایران در دو سال اخیر و انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا طیف برانداز جمهوری اسلامی ایران را تقویت کرده است. ولی چرا حتی از جانب شماری از مخالفان جمهوری اسلامی در مورد براندازی و طیف برانداز ابراز نگرانی می شود؟

سی سال پیش در چنین روزهایی آیت الله خمینی قطعنامه ی ۵۹۸ سازمان ملل را پذیرفت و کمی پس از آن جنگ ایران و عراق خاتمه یافت. ولی چرا این جنگ خانماسوز تا این حد به درازا کشید؟

ادیان ابراهیمی نه فقط پدری مشترک بلکه شهری مشترک هم دارند. شهری که در قلب روایت های آن‌ها قرار دارد، بیت المقدس. اما این شهر مایه بیشترین اختلاف در میان پیروان این ادیان بوده است. بیت المقدس چه تاریخی دارد و می توان از متون دینی برای خواندن تاریخ آن استفاده کرد؟

بعد از افشای آزار جنسی دانش آموزان توسط یک معلم در مدرسه ای در تهران، یکی از نظراتی که کم‌تر دیده شد این بود که در اجتماع سالم، این معلم در اولین مراحل آگاهی خود به چنین تمایلاتی، به یک روان درمانگر مراجعه می کند. روان‌درمانگری چیست و تا چه حد کارآمدست؟

چارلز داروین بدون آنکه خود بخواهد اعتقاد دینی در مورد آفرینش انسان را از پایه به لرزه درآورد. آیا راهی هست که بتوان ایمان دینی در مورد آفرینش خدایی انسان را با نظریه‌ی تکامل داروین سازگار کرد؟

تعارف چیست؟ مخفی نگه داشتن دنیای درون و حفظ ظاهر یا تمهیدی برای سهل و روان کردن مناسبات اجتماعی که سنت در آن نقشی بارز ایفا می کند؟ چرا در جوامعی چون افغانستان و ایران دست و پاگیر بودن تعارف حال بیشتر به چشم می آید؟

در عمق دوران قاجاری، در خانواده‌ی یکی از علمای صاحب نام قزوین، در محیطی که جز خواندن قرآن در کسب دانش نمی‌شود پیش‌تر رفت و از سال‌های نوجوانی باید به خانه‌ی شوهر عزیمت کرد، دختر جوانی را تصور کنید که به آیینی جلب می‌شود که خانواده و اطرافیانش مفسده‌انگیز می‌خوانند. اصرار او بر ماندن بر این اعتقاد در سال‌های بعد او را به پشت پا زدن به ازدواج وا می‌دارد آن هم در شرایطی که صاحب سه فرزند شده. برای گریز از قیدهای خانواده راهی عتبات می‌شود. سفری که شهرت او را چه در میان هم کیشانش و چه در میان کسانی که فاسدش می‌خوانند افزون می‌کند و او را در بازگشت به یکی از چهره‌های اصلی جریان بابی تبدیل می‌کند. این زن طاهره قُرۃ‌العِین است. او در مجامع و در تصمیم‌های اصلی جریان بابی شرکت می‌کند و در نهایت سرنوشتی می‌یابد همچون دیگر رهبران بابی. طاهره کیست و تاثیرش بر جریان بابی چیست؟ مهمان‌های این برنامه، مینا یزدانی، استاد تاریخ دانشگاه کنتاکی شرقی، و مجید تفرشی، سندپژوه در بریتانیا، هستند.

دختران خیابان انقلاب توانستند به مبارزه با حجاب اجباری جانی تازه ببخشند. اما آیا نشانه ای می بینیم که تلاش زنان مخالف حجاب اجباری توانسته باشد حکومت را به یک عقب نشینی آشکار وادارد؟

در ایران باستان و سده های میانه همزمان چند زبان در ساحت های متفاوت استفاده می شده، اما به فاصله ی کوتاهی این فارسی بود که جای زبان های دیگر را گرفت و غلبه یافت. چرا؟

در مورد پیامبر زرتشتیان چه می دانیم؟ زرتشت کی و کجا به دنیا آمده؟ آیا آنچه گفته می شود از زرتشت بجا مانده می تواند به پرسش های فراوان در مورد زندگی و پیام او جواب دهد؟

در ادامه ی دو بحث پیشین پرگار در مورد میراث رضاشاه پهلوی و وضعیت کنونی جریان منتسب به نظام پادشاهی، در بحث این هفته ی پرگار می پرسیم سیاست های حکومت شاهنشاهی تا چه حد در شکل گیری فضای فرهنگی پیش از انقلاب ایران سهم داشت. رواج غرب ستیزی و ارتقاء بومی گرایی تا چه حد ناشی از سیاست های فرهنگی حکومتی بود که، به نحوی متناقض، خود به دولت های غربی تکیه کرده بود؟

چهل سال پس از شکست سنگین بر اثر انقلاب ایران، آیا جریانی که منتسب به نظام پادشاهی ست توانسته خود را از نظر فکری و سازمانی بازسازی کند؟ چالش های درونی این جریان و موانع پیش روی آن چیست؟

عربستان سعودی شاهد موجی از اصلاحات اجتماعی و اقتصادی‌ست که از اراده‌ی محمد بن سلمان سرچشمه می گیرد. یکی از مهمان های برنامه می گوید این بهترین شانس عربستان برای تبدیل شدن به یک جامعه ی مدرن با اقتصادی مستقل از نفت است. آیا چنین است؟

استدلال رایج اسلامی در نهی همجنس‌گرایی این است که همجنس‌گرایی طبیعی نیست و آنچه که طبیعی نیست اخلاقی نیز نیست. یکی از مهمان های برنامه می گوید از آموزه های اسلامی چنین چیزی استخراج نمی شود. نظر شما چیست؟

ولادیمیر پوتین کیست و روسیه‌ی تحت رهبری او به کدام سو می رود، حکومتی اقتدارگرا که شیوه‌ های اتحاد شوروی را در لباسی تازه احیا می کند یا مملکتی مدرن که می تواند مقتدرانه در مقابل آمریکا و متحدانش قد علم کند؟

کار رسانه چیست؟ انتقال اطلاعات و عقاید؟ در این صورت آیا می توان ایده‌ها، گروه‌ها یا اشخاصی را از رسانه حذف کرد؟

در علوم سیاسی گفته می‌شود ترکیب نظام سیاسی قوی با جامعه‌ی ضعیف زیانبار است اما آنچه به مراتب خطرناکتر است نظام سیاسی ناکارآمدی است که در کاربرد خشونت کارآمدی نشان می‌دهد آن هم در مقابل جامعه‌ای که چندان قوی نیست که تلاطم‌های سیاسی خشن را تاب بیاورد. شاید در پس هشدارهای تحلیل گران سیاسی از جمله شماری از اصلاح‌طلبان در مورد امکان غلتیدن ایران به مدار مخرب خشوت چنین تحلیلی نهفته باشد. در کنار این عوامل البته شرایط جهانی و خطر ناشی از بعضی قدرت‌های منطقه‌ای هم از نظر دور نمی‌ماند. آیا ما با چنین معادله‌ای روبرو هستیم؟ جواب شمار دیگری از تحلیلگران و فعالان سیاسی منفی است. به نظر آنها جنس جامعه‌ی ایران، نوع ناسیونالیسم ایرانی، تجربه‌ای چون انقلاب ایران، که آموزه‌های آن پرهزینه بوده، و عوامل دیگر مقایسه‌ی ایران با سوریه را منتفی می‌کند در برنامه‌ی این هفته مهمان‌هایی داریم که دو سوی این بحث را نمایندگی می‌کنند. مهدی نوربخش، تحلیلگر سیاسی، معتقد است که جامعه‌ی ایران آنقدر ضعیف نیست که از هم بگسلد و هشدار نسبت به امکان سوریه‌ای شدن ایران بی مورد است. اما علی حاجی قاسمی، جامعه‌شناس، اعتقاد دارد که گسل‌های خطرناک در ایر